ODTÃœ’de üretilen aygıt, cep telefonlarının ÅŸarj süresini bir yıla çıkarmayı hedefliyor

ODTÃœ ULTRAMEMS AraÅŸtırma Laboratuvarında “MEMS Nöristör” projesi kapsamında üretilen aygıt, teknolojik cihazların enerji tüketimini düşürerek uzun ömürlü kullanılmasını saÄŸlayacak.

ODTÃœ’lü araÅŸtırmacıların, insan beynindeki hafıza ve iÅŸlem birimlerinin birbirine entegre olmasından yola çıkarak geliÅŸtirdiÄŸi mikroelektromekanik sistemli (MEMS) nöristör aygıtı, cep telefonlarının ÅŸarj süresini bir yıla çıkarmayı hedefliyor.

ODTÃœ Elektrik ve Elektronik MühendisliÄŸi Bölümü Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Barış Bayram ve aynı bölümde araÅŸtırma görevlisi olan Berre Vize, AA muhabirine, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu ve TÃœBÄ°TAK tarafından da desteklenen üniversitenin ULTRAMEMS AraÅŸtırma Laboratuvarı’nda geliÅŸtirdikleri “MEMS Nöristör” isimli projelerine iliÅŸkin bilgi verdi.

Bayram, 4 yılda geliÅŸtirdikleri, elektronik cihazların insan beynine benzer ÅŸekilde bilgi iÅŸleyebilmesini saÄŸlayan “nöromorfik iÅŸlemci bileÅŸeni aygıtı MEMS nöristörü”nün patent baÅŸvuru sürecinin, ODTÃœ Teknoloji Transfer Ofisince yürütüldüğünü ifade etti.

Yaptıkları literatür araştırmalarında, beyin hücreleri ile yüksek enerji verimliliği sağlayan sistemler arasında benzerlik olduğunu gözlemlemelerinin ardından projeye başladıklarını anlatan Bayram, aygıtın şu an yerleşik üretim süreçleriyle tamamen uyumlu olduğunu böylece küresel firmalar tarafından hızlı bir şekilde ürüne dönüştürülebileceğini söyledi.

Prof. Dr. Bayram, “Ä°nsan beyni yaklaşık 25 watt enerji tüketiyor ve insan beyninin yaptığı iÅŸlemleri en güncel olan iÅŸlemciyle yapacak olsak bu 25 megawata eÅŸit oluyor, yani daha fazla enerji tüketiyor.” dedi.

Beyindeki enerji verimliliğini sağlayan en önemli noktanın, hafıza ve işlemci biriminin birbirine entegresi olduğunu belirten Bayram, bilgisayarlarda ise bilgiyi tutan hafıza modülleri ve bilgiyi işleyen işlemci yapılar bulunduğunu kaydetti. Prof. Dr. Bayram, şöyle devam etti:

“Dolayısıyla bilgisayarlarda bilgi sürekli hafıza modülünden iÅŸlemciye geliyor, burada iÅŸleniyor ve tekrar modüle gidiyor. Arada sürekli bir bilgi transferi olduÄŸu için bu da hem enerji tüketimini artırıyor hem de gecikme oluÅŸturuyor. Bizim burada geliÅŸtirdiÄŸimiz nöromorfik iÅŸlemcide ise hafıza modülü ve iÅŸlemci aynı yapı içerisinde. Dolayısıyla daha az enerjiyle güncel iÅŸlemleri yapabiliyor. Mesela ÅŸu an cep telefonlarımızı her gün ÅŸarj etmemiz gerekiyor ama eÄŸer bunun içerisindeki transistörler (akımın akışını kontrol eden sistem), MEMS nöristörler ile deÄŸiÅŸtirilirse o zaman cep telefonumuzu 1 yıl boyunca hiç ÅŸarj etmemiz gerekmeyecek.”

Kişisel verilerin korunumu açısından önemli kazanım olacak

Prof. Dr. Bayram, insanların cep telefonlarını çok aktif kullandığını, yaptıkları işlemlerin, telefonların içerisindeki işlemcilerin yetersiz olmasından dolayı diğer ülkelerdeki sunucularla paylaşıldığını, bunun sonucunda da kişisel verilerin korunmasında riskler oluştuğunu anlattı.

Gelecekte MEMS nöristörlerin cep telefonlarında yer alması durumunda, enerji tüketiminin çok aza ineceğini, telefon işlemlerinin diğer ülkelerdeki sunucularla paylaşılmadan, kendi kapasitesiyle lokal olarak yapılabileceğini aktaran Bayram, bunun kişisel verilerin korunumu açısından da çok önemli bir kazanım sağlanacağını ifade etti.

Mevcut yapay zeka sistemlerinde de transistöre dayalı bir donanım kullanılmasından dolayı enerji tüketiminin yüksek olduğunu belirten Bayram, şunları kaydetti:

“Enerji tüketimleri yüksek olduÄŸu için mesela Google’ın kurduÄŸu sunucu merkezlerinde soÄŸutma çok büyük bir problem. Onun için bunları genelde denize kuruyorlar, deniz suyuyla birlikte soÄŸutalım diyorlar. Halbuki biz bu sunucuları, nöromorfik iÅŸlemcilerle yani bizim MEMS nöristörü kullanan sistemle yaparsak bunu denizde deÄŸil, çölde bile kurabiliriz. Çünkü ısınma problemi diye bir ÅŸey olmayacak. Enerji tüketiminin azaltılması, performansının yükselmesi dolayısıyla dünyanın ısınması belki daha azalacak ve aÄŸaçların kesilmesine gerek kalmayacak, daha çevreci bir teknoloji diyebiliriz.”

Dünyanın önde gelen şirketleriyle görüşmeler yapılacak

Bayram, yerli ve milli MEMS nöristör buluÅŸuyla sadece Türkiye’de deÄŸil, dünya çapında bir devrim olacağını öngördüklerini, bu konuda küresel nöromorfik iÅŸlemci alanında çalışmalar yapan ÅŸirketlerle iletiÅŸime geçeceklerini söyledi.

Prof. Dr. Barış Bayram, “Analog Devices baÅŸta olmak üzere HP, IBM, NVIDIA, Amazon ve Google ile bu görüşmeleri gerçekleÅŸtireceÄŸiz. Ama bu bir baÅŸlangıç noktası, yani ilk tohum diyebiliriz. Çünkü bu dünyadaki ilk MEMS nöristör. Nöristör var ama bunlar karmaşık malzemeler kullanıyorlar ve uzun süreli kullanımlarda endüstriyel seviyede kullanılabilir nitelikte özellik gösteremiyorlar.” diye konuÅŸtu.

“Ãœlkemizin bu alanda lider konuma ulaÅŸması için daha çok çalışacağız”

ODTÃœ Elektrik ve Elektronik MühendisliÄŸi Bölümü AraÅŸtırma Görevlisi Berre Vize de mevcut aygıtların, “güvenilirlik, endüstriyel seviyede kullanımı ve mevcut tümleÅŸik yarıiletken mikroüretim süreçleriyle uyumluluk” gibi alanlarda henüz ihtiyaç duyulan aÅŸamaya gelemediÄŸini, ilk kez ortaya koydukları MEMS nöristör aygıtı ile bu alanlardaki ihtiyacı karşılayabileceklerini söyledi.

Berre Vize, “MEMS nöristör daha hızlı ve verimli yapay zeka bilgi iÅŸlem sistemleri saÄŸlayarak saÄŸlık, finans ve ulaşım dahil olmak üzere çeÅŸitli endüstrilerde devrim yaratma potansiyeline sahip. Küresel nöromorfik iÅŸlemciler devriminin henüz başında olmamıza raÄŸmen yerli ve milli buluÅŸumuzla ülkemizin bu alanda öncü ve lider konuma ulaÅŸmasına katkıda bulunabilmek için daha çok çalışacağız.” dedi.

Kaynak: AA