DeepSeek yapay zeka uygulamasından yeni yıldız keşiflerine ocaktaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler

DeepSeek’in düşük maliyetli Büyük Dil Modeli yapay zeka uygulamasının geliÅŸtirilmesinden Dünya’ya 6,5 milyar yıl uzaklıktaki “Dragon Arc” Galaksisi’nde 44 yeni yıldızın keÅŸfine kadar ocakta çok sayıda bilimsel ve teknolojik geliÅŸme kayıtlara geçti.

Bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemeler, evrenin derinliklerinde gizli kalan sırları aydınlatarak insanlığın karşılaştığı problemlere yeni anlayışlar ve çözümler sunmaya devam ediyor.

Bu kapsamda AA muhabiri, ocakta öne çıkan bilimsel gelişme ve keşifleri derledi.

Uzay ve teknolojideki geliÅŸmeler

SpaceX, 15 Ocak’ta Amerikan ve Japon ÅŸirketlere ait iki uzay aracını Ay’da araÅŸtırmalar yapmak üzere Falcon 9 roketiyle ABD’nin Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi’nden uzaya gönderdi.

Amerikalı ÅŸirket Firefly Aerospace’in uzay aracı “Blue Ghost”, proje kapsamında Ay’dan toz örnekleri toplama, yüzey sıcaklığını ölçme ve gelecekte Ay yüzeyinde giyilebilecek kıyafetlerle ilgili araÅŸtırmaların da aralarında olduÄŸu 10 deney yapacak.

“Blue Ghost” uzay aracı, mart başında kuzey enlemlerinde volkanik düzlük Mare Crisium’a inmeyi deneyecek.

Daha önce Ay’a iniÅŸ esnasında aracı düşen Japonya’nın Ispace firması da “Resilience” ile ikinci kez Ay’a inmeyi deneyerek gelecekteki keÅŸifler için yiyecek ve su kaynaklarını araÅŸtırıp testler yapmayı planlıyor.

Amerikalı iÅŸ insanı Jeff Bezos’un sahibi olduÄŸu havacılık ve uzay ÅŸirketi Blue Origin’e ait New Glenn roketi, 16 Ocak’ta ilk test uçuÅŸu için uzaya fırlatıldı.

Ä°smini Dünya’nın yörüngesinde dolaÅŸan ilk Amerikalı astronot John Glenn’den alan roket, ABD’nin Florida eyaletindeki Cape Canaveral Uzay Ãœssü’nden fırlatıldı.

ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) James Webb Uzay Teleskobu (JWST) verilerinin incelenmesi sonucu “kozmik öğle vakti” de denilen ve çok sayıda yıldızın oluÅŸtuÄŸu döneme ait 44 yeni yıldız keÅŸfedildi.

Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezinden Fengwu Sun liderliÄŸindeki bilim insanları, Dünya’ya 6,5 milyar yıl uzaklıktaki “Dragon Arc” adı verilen galaksinin evrenin yarı yaşında olduÄŸu döneme ait görüntülerini incelemeleri ardından, JWST’nin hassas kameralarıyla gök cisimlerinin “kütle çekimsel mercekleme” etkisinden faydalanarak galakside 44 yeni yıldız tespit etti.

Çin’de “dağıtılmış elektrikli sürüş teknolojili” uçan araba üretildi.

Southeast Ãœniversitesinden araÅŸtırmacılar, ülkenin “dağıtılmış elektrikli sürüş teknolojisinden” faydalanılan ve “Kunpeng No.1” adı verilen ilk elektrikli uçan arabasının hem karada hem de havada gidebildiÄŸini açıkladı.

Araştırmacılar, aracın 300 metre kadar yükseklikte yaklaşık 20 dakika uçabildiğini kaydetti.

Sağlık alanındaki gelişmeler

Van Andel Enstitüsünden bilim insanları, kansere yakalanma riskinin doğmadan önce başlayabildiğini tespit etti.

Fareler üzerinde yapılan araÅŸtırmada canlıların kansere nasıl ve ne zaman yakalanacağını belirleyen “epigenetik faktörler” incelendi. AraÅŸtırmacılar, iki farklı epigenetik durumun yaÅŸamın ilerleyen dönemlerinde kansere yakalanma riskine dair bilgi verdiÄŸine ve riskin doÄŸmadan önceki dönemde oluÅŸabileceÄŸine dikkati çekti.

Fare yavrularında incelenen epigenetik durumların lösemi ve lenfoma gibi kan kanseri türlerine ya da akciğer ve prostat kanseri gibi kanser türlerine yakalanma riskiyle ilişkili olduğu tespit edildi.

Hayvanlar alemindeki gelişmeler dikkati çekti

Kyoto ve Akita Prefectural üniversitelerinden araştırmacılar, şempanzelerin karmaşık problemleri bakıcıları gibi aşina oldukları izleyiciler tarafından takip edildiklerinde daha iyi çözebildiklerini ortaya koydu.

Araştırmacılar, basit alıştırmalarda ise tanıdık izleyicilerin sayısının arttığı durumlarda şempanzelerin performanslarının düştüğünü saptadı.

Ölen yavrusunu 2018’de iki haftadan uzun süre yanında taşıyan diÅŸi katil balina “Tahlequah”, araÅŸtırmacıların “yas tutma” olarak deÄŸerlendirdiÄŸi bu davranışı 7 yıl sonra tekrarladı.

Almanya’daki Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsünce yapılan araÅŸtırmada yarasaların sıcak hava rüzgarlarını kullanarak yüzlerce kilometre göç edebildiÄŸi ortaya konuldu.

ABD’deki Illinois Urbana-Champaign Ãœniversitesinden araÅŸtırmacılar, gece göç eden kuÅŸların uçuÅŸ sırasında öterek diÄŸer kuÅŸ türleriyle sosyal baÄŸlar kurabileceÄŸini ve yolculukla ilgili bilgi paylaÅŸabileceklerini tespit etti.

Bu kuÅŸların habitatlarını ararken içgüdüsel davranıp davanmadıklarının incelendiÄŸi çalışmada ötücü kuÅŸların gece göç ederken diÄŸer türlerle “konuÅŸarak” sosyal baÄŸlar oluÅŸturabileceÄŸi ve yolculukla ilgili bilgi paylaÅŸabileceÄŸi belirlendi.

İnsanlık tarihine dair keşifler

Ä°ngiltere’deki Francis Crick Enstitüsünden araÅŸtırmacılar, Ä°skandinavların Vikinglerden önce Ä°ngiltere’ye göç ettiklerini ortaya koydu.

Genetik açıdan benzer grupların incelenmesi için oluÅŸturdukları “Twigstats” veri analizi yöntemini kullanan araÅŸtırmacılar, Kuzey Almanya ve Ä°skandinav bölgelerinde yaÅŸayan Cermen kavimlerinin bu dönemde güneye göç ettiklerini belirledi.

Dublin Trinity College ve Bournemouth Ãœniversitesinden araÅŸtırmacılar, Ä°ngiltere’nin Dorset bölgesindeki mezarların incelenmesi sonucu Demir Çağı’nda bölgede anaerkil toplulukların yaÅŸadığını ortaya koydu.

Verilerden yola çıkarak mezarların ait olduÄŸu Demir Çağı’na ait grubun soyaÄŸacını çıkaran araÅŸtırmacılar, buradaki toplumların binlerce yıl kadın soyu üzerinden yaÅŸam sürdüklerini tespit etti.

Yapay zeka teknolojilerindeki ilerlemeler

Çinli geliÅŸtirici DeepSeek’in yapay zeka aracı, ChatGPT’yi geride bırakarak ABD uygulama maÄŸazalarında en çok indirilen uygulama oldu.

ABD uygulama maÄŸazalarına 10 Ocak’ta sunulan, “R1” adını verdiÄŸi açık kaynak kodlu akıl yürütme modelini sohbet robotuna entegre eden uygulama, Amerikan OpenAI’ın geliÅŸtirdiÄŸi sohbet robotu ChatGPT’den daha fazla sayıda indirildi.

DeepSeek’in sohbet robotu, Apple’ın Çin maÄŸazasında da en fazla indirilen uygulama oldu. Bunu ByteDance’in “Doubao” ve Moonshot AI’ın “Kimi” adlı yapay zeka asistanı uygulamaları izledi.

Çinli teknoloji devi Alibaba, yapay zeka modeli Qwen 2.5’in, DeepSeek V3’ten daha iyi performans gösterdiÄŸini iddia ettiÄŸi versiyonunu piyasaya sürdü.

Kaynak: AA